ОХУ-ын төв архив Халхын голын байлдааны тухай түүхийг дэлгэж байна
1939 оны тавдугаар сард японы цэргүүд ЗХУ-ын холбоотон БНМАУ-ын нутаг дэвсгэр рүү Халх голын орчмоор халдан довтлов.
Энэ халдлага нь зөвлөлтийн Алс Дорнод, Сибирь болон Хятад улс, цаашлаад Номхон далайн бүс дэх өрнөдийн эзэмшлүүдийг булаан эзлэх японы төлөвлөгөөний нэг хэсэг байв. Японы эзэн хааны арми хойд чиглэлд буюу ЗХУ-ын эсрэг, урд чиглэлд буюу АНУ, Их Британи болон тэдгээрийн холбоотнуудын эсрэг гэсэн дайны хоёр хувилбар боловсруулсан байлаа.
ЗХУ БНМАУ-ыг өөрийн газар нутгийн адил хамгаалах болно гэсэн зөвлөлтийн засгийн газрын анхааруулгыг үл хайхран долдугаар сарын 2-ны өдөр японы цэргүүд гуравдахин давуу хүчээр (40 мянга орчим хүн, 130 танк, 200 нисэх онгоцтой) БНМАУ-ын нутагт Халх Гол орчмоор дайрсан боловч цус урсгасан тулаануудын эцэст түр ухрахаас аргагүйд хүрсэн юм.
Наймдугаар сарын 24-нд япончууд бүтэн армийн хүчээр давшилтаа сэргээх төлөвлөгөөтэй байсан боловч корпус командлагч Г.К.Жуковын командлал дор байгуулсан армийн 1-р бүлгээс бүрдсэн зөвлөлтийн цэргүүд хүчээр наймдугаар сарын 20-ны өдөр дайснаас өрсөж дайралтад оржээ.
а.
Тус армийн 1-р бүлэг цэргийн тооны хувьд дайснаас илт цөөн байсан боловч танк болон нисэх онгоцны тоогоор дайснаасаа хоёрдахин шахам давуу байв. Монголын цэргүүдийг БНМАУ-ын маршал Х.Чойбалсан тэргүүлж байлаа. Зөвлөлт, монголын дайчдын үйл ажиллагааг хамтатгаж удирдах үүргийг армийн 2-р дэсийн командлагч Г.Штерн тэргүүтэй фронтын бүлэгт ногджээ.
Давшилт сайтар бэлтгэгдсэн тул дайсны талд гэнэтийн байлаа. Зургаан өдрийн тулааны эцэст японы арми бүслэгдэж, бараг бүрэн устав. Тэдний талаас 60 мянган цэрэг нь амь үрэгдэж, шархдж, олзлогдсон бол, зөвлөлтийн цэргүүдээс 18 мянга нь алагдаж, шархаджээ. Хоёр талаас 800 хүртэл тооны нисэх онгоц оролцсоноор тухайн цаг үедээ хамгийн томоохонд тооцогдсон агаарын тулаан онцгой хурц ширүүн болсон гэдэг.
В сюжете: Халхин-ГолРоссияМонголияархивГосархив
